کافئین بوکلی کافئین بوکلی ارائه دهنده کتابهای الکترونیکی و صوتی
حکیم جمال‌الدین ابو محمّد الیاس ابن یوسف نظامی در سال 530هـ.ق. در گنجه متولد شد. در سال 619هـ.ق. در همان شهر دار فانی را وداع گفت. منظومههای لیلی و مجنون, مخزن‌الاسرار، بهرامنامه، یا هفتپیکر، خسرو و شیرین، اسکندرنامه(شرفنامه و اقبالنامه) که به تمام این مجموعهها خمسهی نظامی یا پنج گنج گوینده، همه از سرودههای باارزش او و از شاهکارهای ادبی ایران است. دیوان اشعار او هم شامل غزلها و قصیدههای بسیار زیباست.
نظامی سراینده و ستاینده‌ی عشق است، برای او چه فرقی دارد، عاشق دلباخته خسرو باشد که یک روز در زیر برف بماند، تا محبوبش، در را به رویش بگشاید، یا فرهاد که کوه بکند و تیشه بر سر زند، تا شیرین را بیابد، یا این که مانند قیس عامری (مجنون) برای رسیدن به معشوق سر بر سنگ بکوبد، تا به این دلیل کار عشقش به جنون کشیده شود.
نزدیک به سیصد سال قبل از نظامی داستان عشقی لیلی و مجنون در کتاب‌ها آمده است. در شعر شاعران فارسیزبان نیز از منوچهری، مسعود سعد سلمان، باباطاهر، سنایی، انوری و رابعه نام پرافتخار دو دلداده آمده است، تا این که نظامی هم در این باره شعرهای بسیار جالبی سروده است. امّا لیلی و مجنون نظامی چیز دیگری است. این استاد خلاق، می‌کوشد، داستی متفاوت بیافریند، تا پابرجا بماند. به راستی منظومهی او درباره‌ی این دو عاشق در عرب و عجم همتا ندارد. شاعران بعد از او هم از کتاب نظامی سرمش گرفتهاند، معروفترین آنها لیلی و مجنون امیر خسرو دهلوی و عبدالرحمن جامی است.
نام: جمال الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد
متخلص: نظامی
لقب: کیم نظامی
آثار: پنج گنج
مقبره: گنجه «جمهوری آذربایجان»
همسر او آفاق نام داشت. شاه اخستان، همراه با هدایای دیگر این کنیز را به نظامی بخشید. حاصل ازدواج او با نظامی فرزندش محمّد بود. او شیرین‌ترین لحظهها را با همسرش داشت. همیشه در شعرهایش او را مورد ستایش قرار داده است. هنگام مرگ همسرش در مورد فراق افاق چنین میسراید:
تو کز عبرت بدین افسانه مانی
چه پنداری مگر افسانه خوانی
البته نظامی همسران دیگری بعد از آفاق داشت, امّا هیچکدام منزلت او را در نظر نظامی نیافتند. در سال 584هـ.ق. شاه اخستان داستان عشق لیلی و مجنون را از نظامی خواست، که به رشتهی نظم درآورد. از آن‌جا که او به یگانه فرزند خود دلبستگی شدیدی داتش، با اصرار و تشویق او اثر جاودانه‌ی لیلی و مجنون را به جهانیان پیشکش کرد.
آرامگاه نظامی، گنجه – منبع تصویر: ویکی پدیا
از شاعران نامدار خاقانی، انوری با او هم عصر بودند. برخی شاعران هم به او و جایگاه شعرهایش حسادت می‌ورزیدند. او از کتاب شاهنامه‌ی فردوسی تأثیر بیشتر گرفته و حتی از فردوسی در میان اشعارش با احترام یاد کرده و او را درسخنوری بی‌همتا دانسته است.
او خسرو و شیرین را به نیت حکیم فردوسی و به نام او این داستان باستانی را به نظم درآورده است.
جامی از شاعران قرن نهم به تقلید از خمسهی نظامی, مثنوی «هفت اورنگ» را سرود. مولوی نیز در یکی از غزلهایش از نظامی نام میبرد. و از سخنان پندآمیزش این گونه یاد میکند:
نظیر آن که نظامی به نظم می‌گوید
جفا مکن که مرا طاقت جفای‌تو نیست
حافظ بزرگترین و نامدارترین غزلسرای قرن‌هشتم از درون‌مایه‌ی شعری نظامی پیروی کرده و از مقام بلند او به نیکی یاد میکند.
ز نظم نظامی که چرخ کهن
ندارد چو او هیچ زیبا سخن
عوفی نظامی را شاعری زبردست میداند, زیرا سخنان لطیف خود را با ژرفنگری خاصی به جهانیان پیشکش کرده است. او همچنین در شعری پسر نوجوان خود را نصیحت می‌دهد و می‌گوید:
غافل منشین، نه وقت بازی
وقت هنر است و سرافرازی است
احتمال میرود تاریخ وفات او سال‌های 614 تا 619هـ.ق باشد زیرا مرگ خاقانی حدود 600 هجری بوده است. مرقد این شاعر پرآوازهی ایران در شهر گنجه جایگاه بازدیدکنندگاه اهل ادب است.
خمسه نظامی، واقع در موزه هنرهای متروپولیتن نیویورک – منبع تصویر: ویکی پدیا
بخشی از معرفی شاعر آسمانی «رودکی»:
سمرقند شاعری در خود پرورش داد، که به زبان فارسی با شعرهای بلند و روان سخن می‌گفت، او آوازی دلنشین داشت. صدای گیرایش در لطافت و زیبایی همتا نداشت. مهارت او در نواختن چنگ زبانزد همگان بود. در حقیقت می‌توان گفت، تاریخ ایران چنین مردان بزرگ را کمتر در خدو دیده است.
رودکی چهره‌ی درخشان قرن چهارم هجری است، او در دهات کوهستانی رودک در میان شکوفه‌های عطرآگین بهاری به دنیا آمد. به دلیل پیشکسوت بودن در سرودن شعر فارسی به استاد شاعران معروف شد. از کودکی تیزفهم و باهوش بود. در هشت سالگی قرآن را حفظ کرد و مورد تمجید همه‌ی اطرافیان قرار گرفت. از دست‌هایش نیز هنر می‌بارید، در نواختن ساز بربط بسیار ماهر و یک بدیهه گوی بی‌همتا بود.
مطالعه ی بیشتر: مطالعه
